Wiktor Kozłowski – leśnik, myśliwy, powstaniec

W lipcu tego roku na cmentarzu parafialnym w Chlewiskach został odrestaurowany nagrobek, będący jednym z najbardziej charakterystycznych pomników na tej nekropolii, również 9 czerwca zarządzeniem Dyrektora Regionalnego Ochrony Środowiska w Kielcach rezerwat Góra Sieradowska, leżący na terenie powiatu kieleckiego i Nadleśnictwa Suchedniów otrzymał imię Wiktora Kozłowskiego. Oba te wydarzenia miały miejsce dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Leśnego. W związku z tym warto przypomnieć życiorys tej postaci, będącej niewątpliwą legendą oraz wzorem dla zarówno lokalnych jak i wszystkich polskich leśników.

Wiktor Kazimierz Grzegorz Kozłowski h. Boleścic – urodził się 11 marca 1791 roku w majątku Lubmagierowizna na Podlasiu jako syn Pawła Kozłowskiego – chorążego kawalerii narodowej i jego żony Elżbiety z Dubieńskich.

Pierwsze wykształcenie zdobył w gimnazjum w Białymstoku, następnie studiował na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Wileńskiego. Po ukończeniu studiów w 1812 roku wstąpił do 18. Pułku Piechoty Wojsk Księstwa Warszawskiego gdzie dosłużył się stopnia kapitana, biorąc udział między innymi w obronie Twierdzy Modlin podczas kampanii napoleońskiej. Po zakończeniu służby w 1818 roku podjął naukę w Teoretycznej Szkole Leśnej w Warszawie, którą ukończył w 1919 roku i co ciekawe pod jego świadectwem swój podpis złożył Stanisław Staszic. Kolejne lata skierowały go do pełnienia obowiązków nadleśniczego w Lublinie a następnie w Bodzentynie oraz członka rady i profesora Szkoły Leśnej w Siekiernie.

W 1831 roku wraz z podległymi mu strzelcami leśnymi wziął udział w Powstaniu Listopadowym uczestnicząc m.in. w Bitwie pod Józefowem gdzie został ranny, kończąc jednocześnie udział w powstaniu. Wydarzenia związane z powstaniem poskutkowały zwolnieniem go z pracy. Po przepracowaniu kilku lat w prywatnym majątku Zamojskich oraz pobycie w Warszawie złożył prośbę do władz carskich o ułaskawienie, którą ze względu na bogatą wiedzę i umiejętności w zarządzaniu lasami przyjęto pozytywnie, co poskutkowało skierowaniem go na stanowisko Nadleśniczego Lasów Rządowych w Chlewiskach, które sprawował aż do swojej śmierci.

Był autorem wielu prac m.in. „Początki terminologii łowieckiej” (1822), „Słownik leśny, bartniczy, bursztyniarski i orylski” (1846) i wielu pomniejszych artykułów do czasopisma naukowego „Sylwan” (wydawanego do dnia dzisiejszego i będącego najważniejszym periodykiem nauk leśnych). Jego najważniejszym dziełem była „Biblioteka drzew leśnych” będąca zbiorem botanicznym skrzynek zbitych na kształt ksiąg z drewna gatunku, którego dotyczyły a w środku nich umocowane były okazy liści, pędów, nasion i pyłku danego drzewa. Część tego zbioru znajduje się obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Sandomierzu.

W lipcu i sierpniu 1857 roku doznał tragedii  w postaci dwukrotnego pożaru swojej leśniczówki w Koszorowie (obecnie miejsce to znajduje się na gruntach wsi Stanisławów). Prawdopodobnie to wydarzenie odbiło się mocno na jego zdrowiu. Krążą legendy, będące relacjami świadków ówczesnych wydarzeń, że wielokrotnie odwiedzał pogorzelisko w celu szukania pozostałości po swoich zbiorach i rękopisach.

Zmarł 25 stycznia 1858 roku w Koszorowie pozostawiając żonę Katarzynę z Rakowskich (z którą zawarł małżeństwo również w kościele parafialnym w Chlewiskach w 1845 roku) oraz dzieci Hipolitę, Wiktora, Tytusa i Leopolda. Przyczyną śmierci zapisaną w księgach parafialnych były „kolki”.

W ramach wdzięczności za zasługi i dzięki staraniom przyjaciół, w miejscu jego pochówku został postawiony charakterystyczny pomnik, będący odlewem naturalnego dębu z korą wykonany w hucie żelaza w Nadolnej, którego replika po dziś dzień stoi w tym samym miejscu.