Generał Stefan Rowecki, ps. „Grot” (1895-1943) – Komendant Główny Armii Krajowej w latach 1940-1943.

I. Dzieciństwo i młodość.

Stefan Rowecki urodził się 25 grudnia 1895 r. w Piotrkowie Trybunalskim w  rodzinie urzędniczej. W 1906 r. rozpoczął naukę w gimnazjum założonym przez inż. Narcyza Jacobsona w Piotrkowie. W latach 1914-1917 służył w Legionach Polskich, walczących u boku  Niemiec i Austro – Węgier przeciwko Rosji. W styczniu 1918 r. wstąpił do zorganizowanej przez Niemców Polskiej Siły Zbrojnej i został instruktorem w Szkole Podchorążych w Ostrowii Mazowieckiej. Później od końca roku 1918 do wiosny 1919 r. pełnił funkcję wykładowcy na kursie fortyfikacyjno-saperskim w Modlinie, następnie studiował w Szkole Wojennej Sztabu Generalnego awansując do stopnia kapitana.

Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W tym okresie Rowecki został  także dowódcą Oddziału II Dowództwa Frontu Południowo-Wschodniego, a następnie Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. W okresie  II RP był dowódcą 55. pułku piechoty w Lesznie. Na początku 1936 r. przejął dowództwo Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza „Podole”. W 1938 r. został zastępcą dowódcy 2. Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach. W czerwcu 1939 roku otrzymał zadanie sformowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, które wykonał.

II. Okres  II wojny światowej.

W czasie kampanii polskiej w 1939 roku  stworzona przez niego Brygada brała udział pod jego dowództwem w walkach w rejonie środkowej Wisły i na Lubelszczyźnie, wchodząc w skład Armii „Lublin”. Po kapitulacji armii w rejonie Tomaszowa Lubelskiego 20 września 1939 roku, Rowecki przedostał się do Warszawy. Na początku października 1939 r. mianowano go  szefem sztabu i zastępcą dowódcy Służby Zwycięstwu Polski (SZP). W konspiracji używał pseudonimów „Jan”, „Grabica”, „Tur”, „Inżynier”, „Rakoń”, „Kalina”, „Dulęba” i „Grot”.

Od stycznia 1940 r. pełnił funkcję Komendanta Obszaru nr 1 (Warszawa) Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), który powołano w miejsce SZP. W marcu tego roku mianowano go formalni  Komendantem ZWZ na obszarze okupacji niemieckiej, podporządkowano mu również teren okupacji sowieckiej. Od 30 czerwca 1940 r. był Komendantem Głównym ZWZ. Dzięki jego staraniom doszło do połączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne -Armię Krajową. 14 lutego 1942 r. mianowano go jej Komendantem Głównym.  Był  przeciwnikiem współpracy z komunistami z Polskiej Partii Robotniczej. Od 1942 r.,  nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego. 7 grudnia 1942 r. mianowano go również  Delegatem Ministrem Obrony Narodowej w Kraju.

Został wydany Niemcom przez agentów Gestapo w wywiadzie AK – Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego. 30 czerwca 1943 r. został aresztowany w warszawskim mieszkaniu przy ul. Spiskiej. Został przewieziony  do Berlina, gdzie odrzucił niemiecką propozycję współdziałania. W lipcu 1943 r. umieszczono go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Niedługo po wybuchu Powstania Warszawskiego, został zamordowany na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera. Według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez IPN jego egzekucji dokonano pomiędzy 2 a 7 sierpnia 1944 r., prawdopodobnie na terenie krematorium obozu w Sachsenhausen.

Został odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V i IV kl., Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta IV kl. oraz dziewięciokrotnie Krzyżem Walecznych. W 1981 roku jego imię otrzymał jeden z mostów Warszawie. Uchwałą z 8 stycznia 2004 roku Sejm ustanowił rok 2004 rokiem Stefana Roweckiego „Grota. Na cześć Generała produkowany przez Fabrykę Broni Łucznik w Radomiu karabinek MSBS otrzymał nazwę „Grot”.